EN İYİ MEVZUAT, UYGULAYICILARIN SESİNİ DUYAN MEVZUATTIR
BİR TEBLİĞİN SESİ, İKİ TEBLİĞİN SESİNDEN DAHA İYİ DUYULUR
YENİ HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞE GENEL BİR BAKIŞ AÇISI
31/12/2005 tarihli ve 26040 sayılı 4. Mükerrer Resmî Gazetede “1 Seri Nolu Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ” yayımlanmıştı.
Bu Tebliğin yayımlanmasından 4 ay 28 gün sonra, harcama yetkilileri ve yetki devri uygulamasına ilişkin olarak bazı açıklamalar yapılmasında görülen gereklilik üzerine 28/04/2006 tarihli ve 26152 sayılı Resmî Gazetede “2 Seri Nolu Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ” yayımlanmıştı.
Yaklaşık 20 yıllık bir uygulamadan sonra, 05/03/2025 tarihli ve 32832 sayılı Resmî Gazetede “Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ” yayımlanarak mezkûr 1 ve 2 Seri Nolu Genel Tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu değişikliğin sebebini genel olarak maddeler halinde aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
1- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesi ile beraber, Başbakanlık ve Müsteşarlığın kaldırılması gibi kamu idarelerinin teşkilat ve yönetim yapılarında meydana gelen değişiklikler sonucunda mülga Tebliğlerin de değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Nitekim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunundaki üst yönetici tanımının değiştirilmesi ve mülga Tebliğlerden sonra kurulan Hazine ve Maliye Bakanlığına yapılan atıfların düzeltilmesi gerekliliği de bu ihtiyaç çerçevesinde değerlendirilebilir.
2- Program Bütçe Sistemine geçilmesiyle birlikte Analitik Bütçe Sınıflandırmasında yapılan değişiklikle harcama birimini ifade eden düzey, kurumsal sınıflandırmanın üçüncü ve dördüncü düzeyi yerine, kurumsal sınıflandırmanın ikinci düzeyi olarak belirlenmiş ve bu düzeyde yer alan birimler bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimi olarak tanımlanmıştır.
3- Mülga 1 Seri Nolu Genel Tebliğde üç tablo halinde kurumlar ve birimler bazında ayrıntılı olarak yapılan harcama birimi ve harcama yetkilisi tanımlarına, kurumsal yapıların değişikliğe uğramasından daha ziyade, yirmi yıllık uygulama sonucunda kazanılan kurumsal tecrübeler çerçevesinde artık Tebliğde ayrıntılı tablolar şeklinde yer verilmesine ihtiyaç kalmamıştır.
4- Enflasyon nedeniyle aşınan parasal sınırların güncellenme ihtiyacının ortaya çıkması ve sürekli bir güncellenmenin her yıl kendiliğinden yapılmasına yönelik bir düzenleme yapılması/sistem kurulmasının faydalı olacağı muhakkaktır.
5- Aynı konuda iki tebliğ ile düzenleme yapmak yerine, sade, anlaşılır ve ulaşılabilir bir şekilde bir tebliğ ile düzenleme yapmak daha iyidir.
6- Mülga Tebliğler bölümler halinde düzenlenmiş olduğu halde yeni Tebliğ, tıpkı yönetmelik gibi maddeler halinde düzenlenmiştir. Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasında, “…tebliğ ve genelge taslaklarının maddeler hâlinde yazılmasının mümkün olmadığı hâllerde gerekli bölümlendirmeler yapılır.” düzenlemesi bulunmaktadır. Yeni Tebliğ maddeler halinde yazılmış olup bu yazım şekli birimler ve kurumlar arasındaki Tebliğ ile ilgili olası yazışmalarda daha rahat iletişim kurulmasını sağlayacaktır.
05/03/2025 tarihinde yürürlüğe giren Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ incelendiğinde, üç tablo ve birkaç cümle dışında neredeyse mülga Tebliğlerin içeriklerinin tamamen bu Tebliğe dercedildiği görülmektedir.
Mülga 1 Seri Nolu Genel Tebliğde; harcama yetkililerinin belirlendiği “2.1.1 Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinde Harcama Yetkilileri, 2.1.2. Özel Bütçeli İdarelerde Harcama Yetkilileri, 2.1.3. Sosyal Güvenlik Kurumlarında Harcama Yetkilileri” başlıkları altında bulunan tablolar ile birlikte harcama yetkilisinin belirlenmesinde Analitik Bütçe Sınıflandırmasındaki düzeylere ilişkin açıklamalar ve 5018 sayılı Kanuna yapılan atıflar dışında, neredeyse bütün açıklamalar, maddeler halinde yeni Tebliğe işlenmiştir.
Mezkûr Tebliğde bulunup da yeni Tebliğde yer almayan “Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığında görev unvanları itibarıyla merkez teşkilatı harcama yetkilileri bu idarelerin üst yöneticileri tarafından belirlenir ve bunlar mali hizmetler birimi ile muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilir.” ifadesi, 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde bulunan iki özel bütçeli idare ile ilgilidir. Yeni Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki “Yükseköğretim Kurulu ile üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri hariç 5018 sayılı Kanuna ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan idarelerde kurumsal sınıflandırmanın ikinci düzeyinde yer alan birimler bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimi, bu birimlerin en üst yöneticileri ise harcama yetkilisidir.” düzenlemesinin varlığı nedeniyle söz konusu ifadeye yeni Tebliğde ayrıca yer verilmesine ihtiyaç kalmamıştır.
Mülga 2 Seri Nolu Genel Tebliğin 1 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerinde, 2006 yılından önce başlayıp da devam eden ve tamamlanan ihale süreçlerine ilişkin geçiş hükümleri niteliğindeki açıklamalar bulunduğundan bu bentlere yeni Tebliğde yer verilmemiştir.
Anılan maddede yer alan, “e) … İstanbul ilinde bulunan Maliye Bakanlığına bağlı kurum saymanlıklarının harcamalarında, harcama yetkililiği görevi, gerekli görülen hallerde kurum saymanlığının bulunduğu ilçe kaymakamları tarafından yürütülebilir.” ile “g) Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği ve Maliye Bakanlığı ile Türk Eczacıları Birliği arasında yapılan protokol uyarınca, merkez teşkilatında idarelerle eczaneler arasında yapılacak sözleşmeler, üst yöneticiden onay alınarak destek hizmetleri birimi yöneticisi veya yardımcısı tarafından imzalanabilecektir.” Bentleri, harcama yetkiliği görevinin kaymakamlar tarafından yürütülmesine yönelik genel düzenlemenin varlığı ve ilaç temini konusunda verilen imza yetkisinin uygulama alanının kalmamasından dolayı yeni Tebliğe işlenmemiştir.
Ekteki Tabloda, yeni Genel Tebliğin maddelerinin, mülga Tebliğlerde hangi maddelere karşılık geldiğine ilişkin bir karşılaştırma tablosu bulunmaktadır.
Anılan Tabloda, mülga Tebliğlerde bulunmadığı halde yeni Tebliğde yer verilen düzenlemeler renklendirilerek gösterilmiştir.
Tabloda da görüleceği üzere, yeni Tebliğde yer verilen, kimisi uygulamada olan fakat mevzuatta bulunmayan başlıca yenilikler şunlardır:
- Kamu idarelerinin merkez birimleri içinde yer alan ancak ilgili mevzuatı çerçevesinde merkezin dışındaki coğrafi yerlerde oluşturulan birimlere ödenek gönderilmesi halinde ödenek gönderilen bu birimlerin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.
- Kamu ihale mevzuatına tabi olsun ya da olmasın her bir harcama işlemi itibarıyla, mal ve hizmet alımlarında katma değer vergisi dâhil on milyon Türk Lirasını, yapım işlerinde ise katma değer vergisi dâhil kırk milyon Türk Lirasını aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisi, ödemeler kısımlar halinde yapılacak olsa bile hiçbir şekilde devredilemez.
- Söz konusu parasal tutarlar, takip eden yılın başından itibaren uygulanmak üzere her yıl, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine istinaden en son belirlenen yeniden değerleme oranı esas alınmak suretiyle artırılır ve güncellenen tutarlar Bakanlıkça duyurulur.
- Harcama yetkisini devreden kişinin görevden ayrıldığı veya izin, hastalık, görevlendirme gibi nedenlerle geçici olarak görevinde bulunmadığı zamanlarda, yerine atanan veya vekaleten görevlendirilen kişi tarafından yeni bir işlem tesis edilmediği sürece harcama yetkisi bu yetkinin devredildiği kişiler tarafından kullanılmaya devam edilir.
- Harcama yetkisinin devri halinde ödeme emri belgesi düzenlemekle görevli gerçekleştirme görevlisi yetkiyi devralan tarafından belirlenir.
- Harcama türleri itibarıyla yetki çakışmasına neden olmayacak şekilde birden fazla kişiye yetki devri yapılması mümkündür.
- İdarelerin teşkilat yapılarında bilgi işlem ve bilgi teknolojileri birimleri de destek hizmetleri birimi sayılır.
- Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından, harcama türleri itibarıyla yetki çakışmasına neden olmayacak şekilde, bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevli gerçekleştirme görevlisi olarak görevlendirir. Ödeme emri belgesi düzenlemekle görevli gerçekleştirme görevlisi, görevler ayrılığı ilkesi gereği ihale ve muayene kabul komisyonu benzeri komisyonlarda ve diğer süreçlerde görev alamaz. Harcama yetkililiği ile gerçekleştirme görevliliği görevi aynı kişide birleşemez.
Bu çalışmada, yürürlükten kaldırılan iki Genel Tebliğ yerine yayımlanan bir Genel Tebliğdeki aynı, benzer ve farklı yönleri, aynı anda, bir tabloda karşılaştırmalı olarak göstermek istedik. Her şeyi aynı anda gösterebilmek kaygımızın, karışıklığa meydan vermeden okuyucuya faydalı olmasını temenni ediyoruz.
Bir sonraki çalışmamızda, harcama yetkisinin birleştirilmesi ve devredilmesine ilişkin hususları, satın alma süreçleri çerçevesinde inceleyerek aksaması muhtemel adımları göstererek uygulayıcılara ve mevzuatı düzenleyenlere önerilerde bulunmayı düşünüyoruz.
Faydalı olması temennisiyle, denetim raporlarında bulgu olarak yer almayacak iyi çalışmalar dileriz.
Takdir edilmesi gereken çalışmaların da denetim raporlarında yer aldığı bir dünya temennisiyle…
https://syader.org/hykc.pdf
Eşref BAŞKAN